กิจกรรมที่มีความหมายและวิถีชีวิตสุขภาวะกิจกรรมที่มีความหมายและวิถีชีวิตสุขภาวะ |
กิจกรรมที่มีความหมาย (Meaningful Occupation) คำว่า “occupation กิจกรรม” คนส่วนใหญ่เข้าใจคำนี้ว่า หมายถึง “อาชีพ เป็นการจ้างงานที่ได้รับค่าจ้าง” แต่แท้จริงแล้วสำหรับนักกิจกรรมบำบัด ความหมายมีมากกว่านั้น ในฐานะนักกิจกรรมบำบัดการอธิบายให้ผู้อื่นเข้าใจความหมายคำนี้จำเป็นต้องใช้เวลา เนื่องจากความหมายของคำว่า Occupation มีหลายแง่มุมและแตกต่างกันไปตามอายุขัยของบุคคลและแตกต่างกันในบริบทต่างๆ รวมทั้งบทบาทของแต่ละคน ตัวอย่างเช่น ฉันเป็นนักกิจกรรมบำบัด ฉันยังเป็นชาวไทย เป็นภรรยา แม่ น้องสาว หรือเป็นเพื่อน โดย “occupation กิจกรรม” เป็นสิ่งที่บุคคลทำและสิ่งที่สำคัญสำหรับบุคคลคนนั้นขึ้นอยู่ภายใต้บทบาทเหล่านี้ทั้งหมด
แนวคิดทางกิจกรรมบำบัดอยู่ภายใต้ความหลากหลายจากสาขาวิชาต่างๆ จิตวิทยา สังคมวิทยา และมานุษยวิทยา เป็นต้น ให้คุณค่าเกี่ยวกับ ตัวกิจกรรม ไม่ใช่แค่การลงมือ 'ทำ' กิจกรรมเท่านั้น แต่กิจกรรมที่มนุษย์ทำยังเป็นความต้องการขั้นพื้นฐานของมนุษย์ (อาบน้ำ กินข้าว ล้างหน้าแปรงฟัน) กิจกรรมที่ทำจะต้องมีความ 'เป็นเจ้าของ' ด้วย (ทำภายใต้ความรับชอบตามบทบาทหน้าที่) นอกจากนี้มนุษย์ทำกิจกรรมเพื่อเชื่อมโยงสายสัมพันธ์กับผู้อื่นและสร้างสัมพันธ์กับผู้อื่น เกิดการแบ่งปันและก่อให้เกิดความเป็นอยู่ที่ดี และมีส่วนร่วมกับผู้อื่น เช่น การเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มหรือทีมส่งผลต่อคุณค่าทางใจ
กิจกรรมที่มีความหมาย Meaningful Occupation นำมาสู่ความเป็นอยู่ที่ดี Well-Being การทำกิจกรรมที่มีความหมายพื้นฐานของสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดีของมนุษย์ กิจกรรมการมีส่วนร่วมทางสังคมเป็นกิจกรรมที่สำคัญสำหรับผู้สูงอายุรวมทั้งทุกวัย เนื่องจากก่อให้เกิดการเชื่อมโยงกันทางสังคม ความรู้สึกของการมีส่วนรวม ความรู้สึกของการเป็นส่วนหนึ่ง เป็นส่วนสำคัญต่อสุขภาพจิตที่ดี การมีส่วนร่วมในกิจกรรมที่มีความหมายและมีเป้าหมายมีประโยชน์ทั้งทางร่างกายและทางสมอง ในการพัฒนาและคงไว้ซึ่งทักษะและความสามารถ การมีส่วนร่วมในกิจกรรมที่มีความหมายยังช่วยให้บุคคลเข้าใจเอกลักษณ์/ตัวตนของตนเอง ความนับถือตนเอง และความเป็นเจ้าของ (ความเป็นตัวตน) และแสดงความรู้สึกได้
การทำกิจกรรมที่มีความหมายขณะที่ลงมือทำกิจกรรมนั้น สิ่งที่ได้รับคือ “รางวัลทางใจ” สิ่งที่ทำนั้นจะทำให้เกิดจากประสบการณ์ การซึมซับขณะได้ทำกิจกรรมที่มีความหมายและเกิดอารมณ์เชิงบวกขึ้นในขณะที่บุคคลนั้นได้มีลงมือทำหรือส่วนร่วมในกิจกรรมตามที่ตนเองต้องการ กิจกรรมที่มีความหมายอาจไม่ได้ส่งผลต่อการได้รับรางวัลทางใจในทันที (ดอกไม้บานอาจต้องรอเวลา)
เมื่อกิจกรรมที่เคยทำแล้วทำไม่ได้เหมือนเคย ปัญหาจึงเกิดขึ้น เมื่อบุคคลไม่สามารถทำกิจกรรมนั้นได้ตามบทบาทที่เคยทำเป็นประจำ กระทบต่อการทำกิจวัตรประจำวัน ไม่สามารถลงมือกระทำได้เหมือนเคย จากสาเหตุความเจ็บป่วย โรคภัยไข้เจ็บ หรือทุพพลภาพ สิ่งสำคัญคือเมื่อบุคคลไม่สามารถทำสิ่งที่มีความหมายหรือสิ่งที่มีความสำคัญสำหรับตนเองได้ หรือไม่สามารถเติมเต็มบทบาทชีวิตอันทรงคุณค่า ส่งผลต่ออารมณ์ความรู้สึกที่ต้องแยกตัวออกจากสังคมและห่างเหินจากคนอื่นๆ นอกจากนี้ยังร่วมไปถึงผู้สูงอายุจำนวนหนึ่งที่อาศัยอยู่ในบ้านพักคนชรา หรือบุคคลที่ต้องเข้ารับบริการในโรงพยาบาล
แล้วนักกิจกรรมบำบัดต้องทำอะไร นักกิจกรรมบำบัดทำหน้าที่วางแผนการบำบัดโดยคำนึงคุณค่าของบุคคลในการทำกิจกรรมเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดจากการบำบัด' โดยคำนึงไว้ว่ามนุษย์ทุกคนต่างมีความต้องการที่จะทำกิจกรรมที่ตนเองให้ความหมาย เพื่อให้รู้สึกว่าตนเองเป็นส่วนหนึ่งและยังมีความสำคัญ สิ่งนี้เป็นความจริงสำหรับทุกคน ทุกวัย และวัฒนธรรม เป็นมุมมองเชิงส่งเสริมป้องกัน เน้นการมีคุณภาพชีวิตที่ดี